 |
| SSC Merit list |
प्रस्तावना
पण,महाराष्ट्र सरकारने गुणवत्ता यादी (Merit List) बंद केली असतानाही, खासगी शाळा आणि
कोचिंग क्लासेस बनावट यादी तयार करून पालकांना आकर्षित करतात. तसेच अनेक खाजगी परीक्षा उन
मुलांना मानसिक ताणास व जीवधेण्या स्पर्धेत ढकलत आहेत. शालेय प्रशासन या सा-या गोष्टीकडे
दुललललर्लक्ष करत आहेत.
सरकारने गुणवत्ता यादी बंद करण्यामागील कारणे आणि खासगी संस्था तसेच
प्रसारमाध्यमे याचा कसा गैरवापर करतात याचा आढावा घेऊ.
महाराष्ट्र सरकारने गुणवत्ता यादी का बंद केली?
महाराष्ट्र सरकारने 2010 मध्ये दहावी आणि बारावीच्या गुणवत्ता यादी
बंद करण्याचा निर्णय घेतला.यामागील प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
- विद्यार्थ्यांवरील मानसिक ताण कमी करणे
- गुणवत्ता यादीमुळे विद्यार्थ्यांमध्ये तीव्र
स्पर्धा निर्माण होत होती,
ज्यामुळे मानसिक दबाव वाढत
होता.
अनेक विदयार्थ्यांच्या
आत्म्हत्या होत होत्या. पालक ही मुलांना कमालीची ताण निर्माण करत होते.
- जे विद्यार्थी यादीत स्थान मिळवू शकत नव्हते, त्यांना वैफल्याचा सामना करावा लागत
होता. मुलांच वर्गीकरण केल्यामुळे अनेक मुले नैराश्यात जात
होते.तू अव्वल येऊ शकला नाही याची
टोचणी मुलांना कायम ऐकवली जात होते. सर्वच मुलांना पहिलाच नंबर हवा
असे..अतिमहत्वाकांक्षी पालक ही आग्रह धरत. त्यामुळे गुणवंत
विदयार्थी स्ट्रेसमध्ये येत. या सा-या तणावामुळे पालकांनी ही ताण येत असे.
मुलांच्या व्यक्तीमत्व जडण
घडणीमध्ये गुणवत्ता यादीमध्ये अव्वल
असणं पुरेसे नसतं.
- सरकारचा उद्देश होता की, यादी बंद केल्याने विद्यार्थ्यांचा ताण कमी
होईल आणि त्यांना त्यांच्या क्षमतेनुसार प्रोत्साहन मिळेल. विदयार्थ्यांध्ये जीवधेणी
स्पर्धा होणार नाही
- सर्वसमावेशक शिक्षणाला प्रोत्साहन
- गुणवत्ता यादी केवळ गुणांवर आधारित होती, ज्यामुळे कला, क्रीडा किंवा सामाजिक कार्यात उत्कृष्ट
असणाऱ्या विद्यार्थ्यांचे मूल्यमापन होत नव्हते. त्यांच्या या क्षमतेचा कौशल्याचा विचार ही यादी केला जात
नाही. सर्वकष मूल्यामापन ही होत नाही. गुणवत्ता यादी फक्त मुलांमुलामध्ये
पराकोटीच्या तुलनेला जन्म देत होती. सर्वसमावेशक शिक्षण, सर्वांगीण विकास, समान संधी
- यादी बंद केल्याने सर्व विद्यार्थ्यांना समान
संधी मिळेल आणि सर्वांगीण विकासाला चालना मिळेल, असा सरकारचा दृष्टिकोन होता. परीक्षातून आपण त्याच्या क्षमता तपासू शकतो. इतर मुलांमध्ये सपर्धा करण्याची काही ही गरज नसते.
- सर्वसमावेशक शिक्षण, सर्वांगीण विकास, समान संधी
- शिक्षणाच्या व्यावसायिकरणाला आळा
- गुणवत्ता यादीचा उपयोग खासगी शाळा आणि कोचिंग
क्लासेस जाहिरातींसाठी करत होते, ज्यामुळे शिक्षणाचे व्यावसायिकरण वाढत होते. गुणवंत विदयार्थी आपल्याच क्लासमध्ये असावेत. शाळेत असावेत यासाठी शाळा
क्लासवाल गैरमार्गचा वापर करीत होते.
- यादी बंद केल्याने या अस्वस्थ स्पर्धेला आळा
बसेल,
अशी सरकारची अपेक्षा होती.
- उप-कीवर्ड: शिक्षणाचे व्यावसायिकरण, खासगी शाळा जाहिराती
- सामाजिक समता आणि समान संधी
- यादीत बहुतांश वेळा शहरी किंवा आर्थिकदृष्ट्या
सक्षम विद्यार्थ्यांचेच नाव येत असे, ज्यामुळे ग्रामीण आणि मागासवर्गीय विद्यार्थ्यांना कमी लेखले जाईल, अशी भीती होती. ही दरी वाढत जाणे निकोप समाजासाठी फार घातक होते. आता ही
आपल्या धंदयापुढे क्लास वाले शाळां यांना याचे भान नाही.
- यादी बंद केल्याने सामाजिक समता राखण्याचा प्रयत्न केला गेला.
खासगी संस्था आणि प्रसारमाध्यमांचा गैरवापर
गुणवत्ता यादी बंद असतानाही, खासगी शाळा, कोचिंग क्लासेस आणि काही प्रसारमाध्यमे याचा गैरवापर करतात. यामुळे शिक्षण व्यवस्थेची विश्वासार्हता धोक्यात येत आहे.
- बनावट गुणवत्ता यादी आणि खोट्या जाहिराती
- अनेक खासगी शाळा आणि कोचिंग क्लासेस स्वतःच्या
बनावट गुणवत्ता यादी तयार करतात.
- उदाहरणार्थ, “आमच्या शाळेचा 100% निकाल” किंवा “आमच्या क्लासचा विद्यार्थी
प्रथम”
अशा अतिशयोक्तीपूर्ण
जाहिराती केल्या जातात.
- या जाहिरातींमुळे पालक आणि विद्यार्थ्यांमध्ये
गैरसमज निर्माण होतात आणि त्यांना खोट्या आकर्षणात अडकवले जाते.
- उप-कीवर्ड: बनावट यादी,
खोट्या जाहिराती, कोचिंग क्लासेस
- प्रसारमाध्यमांचा गैरजबाबदारपणा
- काही स्थानिक वृत्तपत्रे आणि डिजिटल माध्यमे
आर्थिक हितसंबंधांमुळे या बनावट यादी आणि जाहिरातींना प्रसिद्धी देतात.
- “टॉपर्स”च्या मुलाखती आणि शाळांच्या जाहिराती मोठ्या प्रमाणात छापल्या जातात, ज्या अनेकदा खोट्या असतात.
- यामुळे खऱ्या पत्रकारितेचे महत्त्व कमी होते
आणि समाजात गैरसमज पसरतात.
- उप-कीवर्ड: प्रसारमाध्यमे,
गैरजबाबदार पत्रकारिता, जाहिरातींचा प्रभाव
- शालेय प्रशासनाची उदासीनता
- शालेय प्रशासनातील अधिकारी या गैरप्रकारांकडे
दुर्लक्ष करतात.
- बनावट यादी आणि जाहिरातींवर कारवाई न केल्याने
खासगी संस्थांना मोकळे रान मिळते.
- यामुळे शिक्षण व्यवस्थेतील पारदर्शकता आणि
विश्वासार्हता कमी होते.
- उप-कीवर्ड: शालेय प्रशासन,
सरकारी अधिकारी, पारदर्शकता
- विद्यार्थ्यांवर आणि पालकांवर परिणाम
- बनावट यादी आणि जाहिरातींमुळे
विद्यार्थ्यांमध्ये गोंधळ निर्माण होतो आणि त्यांचा आत्मविश्वास डगमगतो.
- पालकांना महागड्या शाळा आणि क्लासेसमध्ये
प्रवेश घेण्यासाठी आर्थिक भुर्दंड सहन करावा लागतो.
- उप-कीवर्ड: विद्यार्थ्यांचा गोंधळ, पालकांचा आर्थिक भुर्दंड
असं का घडतं?
- नैतिक मूल्यांचा अभाव
- शिक्षणाचे व्यावसायिकरण आणि आर्थिक हितसंबंध
यामुळे नैतिक मूल्यांचा ऱ्हास झाला आहे.
- शाळा आणि क्लासेस विद्यार्थ्यांचे यश फक्त
आपल्या फायद्यासाठी वापरतात.
- नियामक यंत्रणेची कमतरता
- सरकारकडे बनावट यादी आणि जाहिरातींवर नियंत्रण
ठेवण्यासाठी ठोस यंत्रणा नाही.
- शिक्षण खात्याकडून कठोर कारवाईचा अभाव आहे.
- सामाजिक मानसिकता
- समाजात “टॉपर”
आणि “गुणवत्ता” यांना अतिशय महत्त्व आहे, ज्यामुळे खासगी संस्थांना पालकांना आकर्षित करणे सोपे जाते.
- प्रसारमाध्यमांचे हितसंबंध
- जाहिरातींमुळे मिळणारा महसूल हा
प्रसारमाध्यमांचा प्रमुख प्रेरक आहे, ज्यामुळे ते खोट्या माहितीला प्रसिद्धी देतात.
SSC Merit list
उपाय काय?
- कठोर नियामक यंत्रणा
- खासगी शाळा आणि कोचिंग क्लासेसच्या
जाहिरातींवर नियंत्रण ठेवण्यासाठी कठोर नियम लागू करावेत.
- बनावट यादी प्रसिद्ध करणाऱ्यांवर दंडात्मक
कारवाई करावी.
- जागरूकता मोहीम
- पालक आणि विद्यार्थ्यांमध्ये शिक्षणाच्या
खऱ्या उद्देशाबद्दल जागरूकता निर्माण करावी.
- प्रसारमाध्यमांची जबाबदारी
- प्रसारमाध्यमांनी तथ्यपूर्ण पत्रकारिता करावी
आणि खोट्या जाहिरातींना प्रसिद्धी देणे थांबवावे.
- शिक्षण खात्याची सक्रियता
- स्थानिक पातळीवर बनावट यादी आणि जाहिरातींची
तपासणी करून गैरप्रकारांना आळा घालावा.
निष्कर्ष
महाराष्ट्र सरकारने गुणवत्ता यादी बंद करून विद्यार्थ्यांचा ताण कमी करण्याचा आणि सर्वसमावेशक शिक्षणाला प्रोत्साहन देण्याचा प्रयत्न केला. पण, खासगी शाळा, कोचिंग क्लासेस आणि प्रसारमाध्यमे याचा गैरवापर करत असल्याने शिक्षण व्यवस्थेची विश्वासार्हता धोक्यात येत आहे. परशुराम सोंडगे यांनी “आपण सारे मुर्ख आहोत” असा टोमणा मारत समाजातील उदासीनतेवर बोट ठेवले आहे. या समस्येचे निराकरण करण्यासाठी सरकार, शाळा, प्रसारमाध्यमे आणि समाज यांनी एकत्र येऊन जबाबदारीने पावले उचलणे गरजेचे आहे.
CTA (Call to Action): तुम्हाला याबद्दल काय वाटते? खासगी शाळा आणि कोचिंग क्लासेसच्या जाहिरातींमुळे तुम्हाला काही अनुभव आला आहे का? खाली कमेंट करा आणि हा ब्लॉग शेअर करून इतरांपर्यंत पोहोचवा..!
परशुराम साेंडगे,बीड
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा